Ik ben weer terug in Marokko. Dit keer voor twee weken, met als doel om het project te bezoeken, de voortgang van de kinderen te zien, de ouders te ondersteunen bij het bijstellen van het programma, maar vooral om het zomerproject 2013 voor te bereiden, De eerste week was zo vol met afspraken en activiteiten dat ik er niet aan toe kwam om iets te schrijven. Bovendien is de verbinding met internet niet zo goed. Nu heb ik even de kans en ik weet bijna niet waar te beginnen. Er is alweer zoveel gebeurd.
De eerste dagen was ik in Marrakech waar ik was uitgenodigd om het eerste congres voor kinderpsychiaters en psychologen in het zuiden van Marokko bij te wonen. Er waren presentaties over leerproblemen, ADHD, en over de adolescentie. In Marokko speelt de psychoanalyse een grote rol, net als in Frankrijk en Freud kwam dan ook veelvuldig ter sprake. Voor mij was het heel interessant en bovendien een goede gelegenheid om mensen te leren kennen en contacten te leggen.
Op maandagochtend ging ik met de bus naar Ouarzazate. Heel toevallig zag ik de logopediste van Ouarzazate in het busstation en zij bleek dezelfde bus te nemen. Dat was heel gezellig en gaf ons 4,5 uur de tijd om bij te praten en ideeën uit te wisselen. Er is één logopedist in heel Ouarzazate en zij behandelt patiënten met alle mogelijke spraakproblemen als gevolg van ongelukken, beroertes, afasie, taalontwikkelingsproblemen en autisme. Het is niet verwonderlijk dat zij aangeeft veel behoefte te hebben aan scholing.
’s Middags klopte ik aan bij het schooltje van Ibtisama. Ibtisama is de oudervereniging waar wij mee samenwerken. Vorig jaar was er nog geen school, maar wel de wens om deze te beginnen. De summerschool die we samen met Ibtisama organiseerden, legde de basis voor de start. In december ging ik terug en was aangenaam verrast door alles wat deze vrouwen met minimale middelen al voor elkaar gekregen hadden.
Dit keer werd ik opnieuw verrast. Boven de deur hangt een groot bord waarop staat de deze school nu officieel gesteund wordt door een Marokkaanse overheidsorgaan dat ontwikkelingsprojecten steunt. De schoolklas van Ibtisama huist nu nog in een tijdelijk en heel klein onderkomen. De gemeente heeft toegezegd dat er een nieuw centrum gebouwd zal worden. In december waren er nog geen schoolbankjes, maar nu hangt er een schoolbord, staan er tafeltjes en is er nieuw materiaal.
Maar nog veel leuker is de voortgang die de kinderen gemaakt hebben. Sommige kinderen ken ik al en zij herkennen mij ook direct. 
Ze reageren aandoenlijk enthousiast. Andere kinderen zijn nieuw. Tot mijn grote vreugde zie ik Hamid in de klas. Hij deed vorig jaar mee aan ons summerschoolproject en genoot enorm van de activiteiten. Zijn ouders vonden onderwijs voor een achterlijke jongen echter zonde van de moeite en in december bleek dat, ondanks aanvankelijke goede bedoelingen, hij toch niet naar school gestuurd werd. Nu zit hij stralend in de klas te puzzelen en te spelen. Ik zie Salima, een meisje dat in december alleen maar huilde. Zij heeft er ook plezier in gekregen en rent met een brede lach door de kleine ruimte. 
Ik zie ook Ibrahim terug die eerder een classe intégrée bezocht maar daar waarschijnlijk erg overvraagd werd. Hij had forse gedragsproblemen, maakte heel slecht contact en liep uitsluitend weg. In december zat hij in de klas van Ibtisama en deed op zijn eigen manier een beetje mee. Hij had echter nog altijd een aversie voor alles wat met leren te maken had en als hij een pen zag rende hij al het lokaal uit. Nu zit hij aan een tafeltje en tekent met zijn tong uit zijn mond strepen en cirkels.
De mini’s die we hebben meegebracht voor de school, vallen in goede aarde. Met veel dank aan de kinderen en volwassenen in Nederland die ons de mini’s gegeven hebben.
Het is fantastisch om te zien wat er bereikt is in korte tijd. Maar er is ook minder goed nieuws. Er is nog altijd geen salaris voor de mensen die voor deze klas staan. Nadia heeft het project daarom moeten verlaten. Zij deed vorige jaar als vrijwilliger met de summerschool mee en viel op door haar capaciteiten en geduld met de kinderen. Ze werkte vervolgens enkele maanden als vrijwillig onderwijsassistent in de klas, maar kon niet langer onbetaald werk blijven doen. Heel jammer want ze deed ontzettend veel voor Ibtisama en ze kon heel goed met de autistische kinderen overweg. De programma’s die we hadden opgezet voor de kinderen met autisme konden dan ook niet voortgezet worden. Er is nu een andere jonge assistent, die heel enthousiast is en erg leuk is met de kinderen, maar die nog weinig ervaring heeft. Bovendien zal ook hij niet lang onbetaald blijven werken.